Tinh hoa ẩm thực Tết cổ truyền Việt Nam

  Ẩm thực Tết Việt – Đa dạng trong thể thống nhất

Mâm cơm ngày Tết

Văn hóa Việt Nam vốn được biết đến là có sự phong phú giữa những dân tộc bản địa và những vùng miền với nhau, ẩm thực ngày Tết hẳn nhiên cũng không ngoại lệ. Nhưng, cần phải khẳng định chắc chắn rằng, sự phong phú đó nằm trong một thể thống nhất, tức dù có nhiều cách bộc lộ khác nhau, những món ăn khác nhau, cách chế biến cũng hoàn toàn có thể không giống nhau, tuy nhiên đều hướng về những giá trị văn hóa truyền thống lịch sử chung của cả quốc gia.

Dọc miền Tổ quốc những ngày Tết, không khó để chúng ta bắt gặp những bức tranh ẩm thực khác nhau giữa 3 miền Bắc – Trung – Nam. Mâm cỗ đầu năm của miền Bắc được được bày biện khá thịnh soạn, bao giờ cũng thể hiện sự tinh tế và khéo léo, chú trọng hình thức, phối hợp hài hòa giữa những món nước và món khô, giữa thịt và rau.

Trong đó mâm cỗ của người TP.HN được nhìn nhận là chuyên nghiệp và bài bản và giữ được nét truyền thống của người Việt. Bánh chưng là thứ không hề thiếu không chỉ với ẩm thực ngày Tết truyền thống miền Bắc mà còn của cả quốc gia. Bên cạnh đó, xôi gấc, giò lụa, giò xào, thịt gà, nem rán, thêm nồi con cá chép hoặc cá trắm kho riềng, cùng đĩa nộm xu hào hoặc đu đủ là những món phải có trong dịp Tết. Món nước cũng đa dạng chủng loại không kém : Miến nấu lòng gà, chân giò hầm với măng lưỡi lợn, mọc nước … Món nào cũng đậm đà mùi vị, khiến người ta cứ nhớ mãi về mùi vị Tết quê nhà. Người miền Trung cầu kỳ, tỉ mỉ nên những món ăn ngày Tết cũng được chăm chút kỹ lưỡng. Mâm cỗ ngày Tết của người miền Trung nhìn thấy trong đó cả âm hưởng của sự chắt chiu, san sẻ. Người miền Trung không có bánh chưng mà làm bánh tét, món bánh có mùi vị rất thân mật với bánh chưng. Bên cạnh bánh tét, miền Trung cũng có nhiều loại bánh khác được đặt trên mâm cỗ ngày Tết như bánh tổ, bánh in … Ẩm thực ngày tết Miền Trung cũng không hề thiếu nem chua, thịt giấm. Đặc biệt, tại cố đô Huế, nơi vẫn lưu giữ những món ăn từ cung đình, thì mâm cỗ Tết càng tỉ mỉ và cầu kì. Món thịt tôm chua thịt phay, nem bò lụi, chả tôm, gỏi vả khi nào cũng phải có. Một số vùng ở miền Trung còn thêm món bò nấu thưng, thịt nạc rim mê hoặc, và mâm cỗ chắc như đinh không hề thiếu dưa món, chả bò, thịt heo ngâm mắm … Nam Bộ nổi tiếng là vùng đất bình dị với những con người chất phác, xởi lởi, có lẽ rằng thế cho nên, văn hóa ẩm thực ngày thường cũng như ngày Tết của miền Nam thường đơn thuần hơn so với miền Bắc và miền Trung. Bánh tét, thịt kho nước dừa và canh khổ qua dồn thịt là 3 món đặc trưng trong ngày Tết của vùng Nam Bộ, cùng với dưa giá, củ kiệu, lạp xưởng … Sự khác nhau này xuất phát từ văn hóa vùng miền và những yếu tố khách quan tương quan đến địa lý, khí hậu, đặc sản nổi tiếng địa phương … Dẫu có nhiều độc lạ, song ẩm thực ngày Tết của người Việt vẫn có sự thống nhất. Chẳng hạn, màu xanh và màu đỏ được chọn làm sắc tố chủ yếu vì tượng trưng cho suôn sẻ, tài lộc ; mâm cỗ thường đồng nhất có 4 đĩa – 4 món hoặc 6 đến 8 đĩa – 8 món tượng trưng cho bốn mùa hoặc vạn lộc, ngăn ngừa những điềm không may trong năm mới. Nhìn chung, mâm cơm ngày Tết của người Việt chính là hình tượng của sự sung túc, đủ đầy và bộc lộ cả tấm lòng tôn kính mà con cháu muốn tri ân, dâng lên ông bà, tổ tiên của mình.

Mâm Tết Việt thời kỳ 4.0

Lựa chọn hàng Tết trên mạng

Khi đời sống biến hóa, những cái Tết thời công nghệ tiên tiến cũng tạo nên rất nhiều thay đổi, có những điều đã rơi vào quên lãng, có những thứ như đang dần mờ phai và cũng có những cái Tết không giống nhau của mỗi thời, mỗi người. Tuy nhiên, bên cạnh những cái Tết “ công nghiệp hóa ” giữa dòng chảy quay quồng của đời sống văn minh, đâu đó ta vẫn thấy nhiều mái ấm gia đình vẫn giữ lại mùi vị Tết truyền thống lịch sử.

Không còn phải lo tích trữ đồ khô như măng, miến, mộc nhĩ từ cả tháng, không còn cảnh phải dậy từ sáng sớm để đi chợ mua các loại thực phẩm tươi ngon cho ngày Tết như trong ký ức của nhiều người nội trợ, việc chuẩn bị những mâm cỗ Tết thịnh soạn giờ đây trở nên dễ dàng hơn trong thời đại cách mạng 4.0.

Tết Việt ngày hôm nay vẫn mang những tính cách đặc trưng theo phong tục tập quán, vẫn giữ gìn những “ thủ tục ” trong 3 ngày Tết như truyền thống cuội nguồn, nhưng lại có sự biến tấu rất năng động, đúng với cách tiếp cận xu thế thời đại công nghệ tiên tiến, nhất là với thế hệ trẻ. Chỉ cần chiếc smartphone và cú “ chạm ” thần thánh là người dùng hoàn toàn có thể đặt món thương mến, mọi khoảng cách như rút ngắn lại để món tây món ta được “ gần nhau hơn ” trong bữa ăn mái ấm gia đình ngày Tết. Chỉ cần một tiếng ra chợ hay vào siêu thị nhà hàng là có đủ cho những món ăn đặc mùi vị của ngày Tết. Gần như toàn bộ đã được làm sẵn, nên giờ đây ở thành phố hay những vùng đông dân cư sẽ hiếm cảnh phải lụi cụi khó khăn vất vả sẵn sàng chuẩn bị Tết như xưa. Sự thuận tiện ấy giúp cho họ không phải lo ngại nhiều, chỉ cần chờ đến 27, 28 Tết ra chợ hay nhà hàng siêu thị “ dạo ” một vòng là đã có không thiếu thực phẩm nấu nướng cho 3 ngày Tết. Chính những quyền lợi của cách mạng công nghệ tiên tiến mang lại như Internet liên kết vạn vật và nhất là ứng dụng của tài liệu lớn ( Big Data ) mà mọi thông tin tra cứu của người mua đều được lưu giữ và giải quyết và xử lý rất nhanh. Vì vậy, không phải ngẫu nhiên mà những nhu yếu tìm kiếm của người tiêu dùng lại được gợi ý đúng chuẩn trên trang Facebook cá thể của chính người tiêu dùng đó. Mặt khác, sự gia nhập và tác động ảnh hưởng của những nền văn hóa ẩm thực khác trên quốc tế cũng ảnh hưởng tác động không ít tới sự biến hóa thực đơn của mâm cỗ ngày Tết. Mâm cỗ ngày Tết lúc bấy giờ không chỉ phong phú hơn, “ Tây ” hơn mà còn độc lạ hơn. Ngoài giò chả, mâm cỗ Tết ngày này còn có món salami, chân giò hun khói, xúc xích, salat, jambong, ngan xé phay, giò hoa ngũ sắc … hay thậm chí còn là những món cỗ chay cũng dần trở nên quen mắt trong một mâm cỗ cúng. Rằm tháng Giêng ( 15/1 âm lịch ) là một trong những ngày lễ hội quan trọng trong đời sống tâm linh của người Việt “ Quanh năm đi lễ không bằng lễ Rằm tháng Giêng ”. Bởi ngày này còn có cái tên khác là Tết Nguyên tiêu, nên mâm cơm cúng Rằm tháng Giêng truyền thống cuội nguồn cơ bản giống mâm cỗ cúng ngày Tết như gà trống, bánh chưng, xôi gấc … Ngoài ra, cũng có sự hiện hữu của những món xào, món dưa muối, hành muối … Tráng miệng có chè kho, chè hoa cau …, tức là một mâm cỗ quy tụ đủ 5 vị chua, cay, mặn, ngọt, chát. Trên nền truyền thống lịch sử, mâm cỗ cúng Rằm tháng Giêng giờ đây của mỗi mái ấm gia đình cũng đã “ tùy tiện ” hơn trong việc bày biện lễ. Bên cạnh những xôi những gà / bóng / mọc …, mâm cỗ thời 4.0 hoàn toàn có thể còn thêm hoặc thay bằng bắp bò ngâm mắm, gà Nước Hàn xông khói thái lát, cá rán, thịt bò cuộn nấm chiên … Mâm cỗ được soạn sửa chu đáo, bộc lộ tấm lòng tôn kính với ông bà, tổ tiên và cầu mong một năm suôn sẻ, an lành không nhất thiết phải đủ 8 đĩa 5 bát như lễ nghi xưa. Bên cạnh mâm cỗ mặn, cúng Rằm tháng Giêng bằng cỗ chay đang là một khuynh hướng, có phần còn ép chế cả cỗ mặn. Theo Nhà nghiên cứu và điều tra văn hóa – PGS.TS Nguyễn Thị Hồng, mâm cỗ hoàn toàn có thể thay đổi, nhưng chỉ cần những giá trị ấy vẫn vẹn nguyên theo năm tháng, Tết Việt vẫn sẽ luôn tròn đầy. Ngẫm lại thật kỹ, dù Tết xưa hay Tết nay, dù cha mẹ hay con cháu, điều mong mỏi lớn nhất về Tết vẫn là có được khoảng chừng thời hạn thật sự chất lượng bên nhau. Có thể “ hình thức ” sum vầy sẽ khác đi một chút ít trong tưởng tượng của những thế hệ, nhưng khi nào cũng thế, nỗi mong ước này chưa khi nào bị quên lãng.

Đi khắp dải đất hình chữ S, từ Bắc-Trung-Nam, dù ở đâu, những món ăn ngày Tết – ngày lễ quan trọng nhất trong năm của người Việt, cũng đều mang hương vị đặc trưng, độc đáo mà hài hòa, thân thuộc.

Qua hàng ngàn năm văn hiến, đời truyền đời, từng lớp người Việt đã chắt lọc được những tinh túy nhất từ vạn vật thiên nhiên, từ đời sống đời thường để đưa lên mâm cỗ : Rau quả xanh tươi mát lành, nem chả mang nguồn năng lượng cho đời sống, bánh mứt biểu lộ sự an lành ngọt ngào … Chính bởi vậy, dù đời sống ngày càng bận rộn, quay quồng thì vào những ngày Tết, những người con xa xứ lại tìm về quê nhà, mong ước chiêm ngưỡng và thưởng thức một bữa ăn mái ấm gia đình, hay cùng nhau bày biện mâm cơm ngày Tết. Trong cái tươi mát của xuân mới, trong cái náo nhiệt háo hức của ngày Tết truyền thống, mùi vị của những món ăn càng làm ấm thêm lòng người, càng làm đậm đà thêm truyền thống lịch sử văn hóa rực rỡ, bền chắc của người Việt giữa những thay đổi của đời sống mới.

Source: https://ladyfirst.vn
Category: ẨM THỰC