Văn hóa ẩm thực Tây Nguyên

(LVH) – Ẩm thực Tây Nguyên rất phong phú và đa dạng, bởi từng khu vực khác nhau đều có các cách chế biến món ăn đơn giản, cầu kỳ khác nhau. Tuy nhiên, có một điểm chung chính là đều mang đến những hương vị đặc trưng của quê hương vùng cao, nét tinh túy của núi rừng vừa hoang sơ, vừa hấp dẫn, khó cưỡng.

Món Cá nướng thơm ngon
Tây Nguyên là nơi sinh sống của nhiều dân tộc bản địa đồng đội như dân tộc bản địa Ba Na, Gia Rai, Ê-đê, M’Nông, Xơ-đăng, H’rê … Mỗi dân tộc bản địa đều có phong tục, tập quán riêng và hàng năm đều có tổ chức triển khai những ngày lễ Tết cho buôn làng sau khi gặt hái đã hoàn tất. Những dịp nghỉ lễ Bỏ Mả, lễ Đâm trâu xây cột, Tết Cơm mới, Tết Giọt nước, Tết Lửa … diễn ra sinh động suốt mùa khô cứng khô. Đây là mùa lễ Tết ở Tây Nguyên. Trong lễ Tết, ẩm thực của những dân tộc bản địa Tây Nguyên đều giống nhau, từ món thịt nướng cho đến rượu cần. Còn cách ẩm thực ăn uống và nấu nướng thế nào, thì đó là đặc thù của mỗi dân tộc bản địa và của mỗi địa phương .

Uống rượu cần là thói quen lâu đời của đồng bào các dân tộc Tây Nguyên. Rượu cần là một thức uống không thể thiếu được trong các lễ hội cũng như dùng để tiếp đãi khách quý

Ngày thường, đồng bào Tây Nguyên ăn cơm gạo tẻ với thức ăn nấu từ những loại rau rừng, mộc nhĩ, những loại củ, măng le. Thỉnh thoảng mới kiếm được con cá dưới sông, con thú từ trong rừng để cải tổ thêm bữa ăn. Còn những loại gia súc, gia cầm nhà nào cũng có, họ nuôi bằng cách thả rong vào rừng, ra bờ sông, bờ suối, và chỉ làm thịt để dùng vào việc cúng tế thần linh hay để thiết đãi khách quí đến thăm làng. Vào những ngày lễ Tết, cơm nếp được thay cơm gạo tẻ và được nấu theo phương pháp của tổ tiên : Cơm Lam. Họ vào rừng chặt những ống lồ ô còn non, giữ lại mấu ở một đầu ống rồi cho gạo nếp và nước vào, xong nút lại đem đốt bằng lửa và than cho thật khéo. Những ống cơm lam, ngoài vỏ tuy đen đúa, lem nhem nhưng khi chẻ bỏ lớp vỏ ấy đi thì lộ ra lớp cơm nếp thơm ngon, mê hoặc quái gở. Hương vị nếp quyện với hương thơm của tre tươi qua lửa làm cho cơm lam có một mùi vị đặc biệt quan trọng, hơn hẳn cơm nếp nấu trong chõ, trong nồi .

Cơm Lam hoàn toàn có thể ăn kèm với gà nướng hoặc những món thường thì khác
Thịt là thực phẩm hầu hết trong những món ăn ngày Tết. Người Tây Nguyên làm lông con vật bằng cách thui đốt. Họ không chế biến được những món ăn đặc biệt quan trọng như ở miền xuôi. Đáng quan tâm là món nướng và làm món như tiết canh, nem sống ở dạng thô sơ. Những món ăn này dùng để khoản đãi hay để dâng cúng thần linh. Ngoài ra, họ còn dùng phèo lấy từ ruột con vật bốn chân để chế biến món ăn là một đặc thù trong phương pháp ngả món của đồng bào Gia Rai, Ba Na. Kỹ thuật băm sống và trộn bóp đóng vai trò quan trọng tạo ra nhiều món từ thịt trâu bò, dê, nguồn thịt chính trong lễ hiến tế thần linh, có món thịt bóp với phèo, thịt băm nhỏ trộn với muối đựng trong ống tre, thịt trộn với phèo rồi gói lá, thịt trộn với tiết, phèo và muối ớt để trên lá. Có mónthịt, ruột non, gan, ruột già hỗn hợp đựng trong ống tre. Lại có món thịt băm, tiết, phèo, muối ớt trộn nhuyễn. Da bóp với phèo cũng thành một món. Món thường gặp là gan và lá sách thái miếng xiên xen kẽ vào que tre để nướng .

Để có những con gà nướng ngon, hợp lòng hành khách, người dân phải rất công phu chọn gà và có cách làm món riêng cho hợp khẩu vị của miền đất Tây Nguyên
Trong những món ăn kể trên họ đều dùng thịt sống, tuy không được nấu nướng nhưng hoàn toàn có thể phèo là nguyên vật liệu có công dụng làm tái những loại thịt tươi, giống như thính gạo trong món nem của người Kinh. Hơn nữa, tổng thể những món sống ấy khi nào cũng làm thành món đưa cay. Rượu cần là đồ uống không hề thiếu được trong những ngày lễ Tết. Thức nhắm, thậm chí còn được đặt gần bên những ghè rượu, có lót lá chuối đặt vào chiếc rá ( rổ ) để thực khách vừa nhâm nhi chiêm ngưỡng và thưởng thức vừa chuyện trò, đôi lúc đưa tay bốc một nhúm thức ăn đưa lên miệng … Cùng với món sống, họ cũng làm những món nấu chín theo tập tục truyền kiếp. Trong những món này, thịt khi nào cũng được nấu chung với bột gạo và rau đã giã nhỏ tạo thành món sền sệt đặc như cháo hoàn toàn có thể bốc ăn được. Món thịt nướng cũng là món thông dụng và được ưa thích. Có loại đem gói kín trong lá tươi rồi vùi vào than hay tro nóng. Có loại thì xâu thành từng xâu hơ trên than củi đang cháy .

Món gỏi lá cũng rất đặc biệt 

Trong không khí hội đồng ngày lễ Tết, việc siêu thị nhà hàng diễn ra với nhiều ý nghĩa, nó không chỉ cung ứng nhu yếu no bụng, ngon miệng mà còn cung ứng nhu yếu về tình nghĩa chòm xóm láng giềng trong buôn làng, quan hệ giữa con người với nhau. Vượt lên trên thực đơn vừa kể, món ăn trong ngày lễ Tết không tách khỏi phần tâm linh, tín ngưỡng thâm thúy, liên kết giữa người sống kẻ chết, giữa con người với thần linh. Chính vì thế mà những món ăn thức uống vào ngày lễ Tết của họ mang ý nghĩa thiêng liêng và rất là sang trọng và quý phái .

Món lấu với gần 40 loại rau những loại cũng rất rực rỡ so với đồng bào Tây Nguyên
Những ai đã từng đến với núi rừng thiêng bất hủ Tây Nguyên mới thấm thía rượu cần của đồng bào dân tộc bản địa nơi đây. Một thức uống với chất men cực kỳ độc lạ, không giống với loại men ở nơi nào trong nước cũng như những xứ sở khác mà ta đã có dịp nếm trải trong đời. Rượu cần Tây Nguyên, văn hoá uống có 1 không 2, mang đậm đà phong thái, truyền thống dân tộc bản địa Việt suốt trường kỳ lịch sử vẻ vang thủy chung lâu nay và tương lai bất hủ .

Cơm lam, gà nướng là hai món ăn nổi tiếng của người đồng bào ở Tây Nguyên

Các chất liệu làm lên rượu cần Tây Nguyên không phải là những thứ cao sang, cầu kỳ. Tất cả đều là sản vật của đất và nước, núi và rừng Tây nguyên. Đó là gạo nếp, bắp, mì, khoai… hợp giao với chất men được cất lên từ tinh túy của một số lá cây rừng quý. Quý báu bởi nó đem lại cho con người sự thăng hoa, khoẻ mạnh, sung sướng và hạnh phúc. Đặc biệt, chất liệu và men làm rượu được dưỡng trong chóe sành lớn có chạm hoa văn. Miệng chóe được gắn chặt, đóng thật kín bằng lớp vỏ trấu để giữ nhiệt độ cho “chín” rượu. Những khi có khách quý đến thăm buôn làng, gia đình, những ngày lễ, ngày tết, những buổi hội hè, tiệc cưới xin… nhất thiết không thể thiếu vắng rượu cần.

Món đặc sản nổi tiếng cá chua của đồng bào dân tộc bản địa Giẻ Triêng, món đậm đà mùi vị của núi rừng .
Nếu hành khách muốn mày mò những món ẩm thực rực rỡ của núi rừng mà không phải đi hàng ngàn cây số mới chiêm ngưỡng và thưởng thức được thì hãy đến ngày Làng Văn hóa – Du lịch những dân tộc bản địa Nước Ta ( Đồng Mô – Sơn Tây – Thành Phố Hà Nội ) và ghé thăm những ngôi nhà Tây Nguyên trong lòng TP. hà Nội, để chiêm ngưỡng và thưởng thức, tò mò, cảm nhận và tận thưởng mùi vị núi rừng toàn vẹn trong từng món ăn đặc trưng cùng với những liên hoan rực rỡ của con người vùng đất Tây Nguyên hùng vĩ .

Thúy Nga 

Source: https://ladyfirst.vn
Category: ẨM THỰC