Lễ hội Hoa Lư – Wikipedia tiếng Việt

Lễ tế truyền thống tại đền Vua Đinh Tiên Hoàng Rồng vàng trong tiệc tùng Cờ Lau

Lễ hội Hoa Lư là một lễ hội truyền thống diễn ra hàng năm để tôn vinh vị anh hùng dân tộc Đinh Bộ Lĩnh đã xây dựng kinh đô Hoa Lư, lập ra nhà nước Đại Cồ Việt và mở đầu thời kỳ độc lập, thống nhất lâu dài của người Việt suốt các triều đại Đinh, Lê, Lý, Trần. Lễ hội Hoa Lư đã được xếp hạng là di sản văn hóa cấp quốc gia và đang được đề nghị nâng tầm tổ chức lễ hội theo nghi thức cấp nhà nước.[1] Lễ hội Hoa Lư là lễ hội đã có lịch sử lâu đời, phản ánh đậm nét, sinh động về cuộc đời, thân thế và sự nghiệp của đức vua Đinh Tiên Hoàng và lịch sử Việt Nam qua ba triều đại Đinh, Lê, Lý. Lễ hội Hoa Lư xưa được các vương triều phong kiến tổ chức trang trọng ở cấp Nhà nước. Hiện nay, lễ hội Hoa Lư vẫn là lễ hội có tầm ảnh hưởng lớn, bảo lưu được những yếu tố văn hóa, văn nghệ dân gian đặc sắc và đang hướng tới nâng cấp thành quốc lễ.

Theo sử sách, từ khi Kinh đô Hoa Lư trở thành Cố đô, thì Lễ hội Hoa Lư ở đều được các Vương triều phong kiến Việt Nam coi như một Lễ trọng, một Quốc lễ. Đến ngày diễn ra Lễ hội ở Trường Yên, triều đình Thăng Long, hay triều đình Huế, đều cử các vị quan đại thần về Cố đô Hoa Lư tham dự và làm chủ tế.[2]

Dưới triều Nguyễn, việc tế lễ Đức vua Đinh Tiên Hoàng trong Lễ hội Hoa Lư càng được triều đình Huế rất là coi trọng. Theo sách Khâm định Đại Nam hội điển sự lệ thì hàng năm triều đình Nguyễn tổ chức đại lễ, tế miếu Đế vương những đời, trong đó có 4 vị được xem là đặc biệt quan trọng quan trọng : Kinh Dương Vương, Lạc Long Quân, Hùng Vương và Đinh Tiên Hoàng. Ngoài việc triều đình Huế cử vị quan đại thần về Trường Yên tế lễ, từ năm 1823, vua Minh Mệnh còn cho dựng miếu Đức vua Đinh Tiên Hoàng ở xã Dương Xuân, kinh đô Huế. Tại đây, hàng năm hai kỳ tế Xuân Thu, thường thường vua Minh Mệnh trực tiếp đến tế, lễ Đức vua Đinh Tiên Hoàng, lễ vật gồm có : cỗ Thái Lao ( tức Tam sinh : trâu, dê, lợn ), xôi và hoa quả … Từ đó trở đi, triều đình pháp luật việc tế miếu Đinh Tiên Hoàng sẽ được cử hành hàng năm vào hai kỳ Xuân-Thu để “ ngưỡng trông công đức thời trước, phải nên cử hành lễ trọng thể, để giãi tỏ tấm lòng tôn kính ” của triều đình .Để có được tiệc tùng Hoa Lư như lúc bấy giờ là cả một quy trình, mà trong đó có sự hòa quyện cả những yếu tố lịch sử vẻ vang và cả những truyền thuyết thần thoại dân gian. Lễ hội Hoa Lư là một mô hình hoạt động và sinh hoạt văn hóa truyền thống hội đồng thông dụng và đậm đà truyền thống dân tộc bản địa .
Từ thời nhà Lý đến những triều đại phong kiến về sau, vùng đất Tỉnh Ninh Bình được gọi là phủ Trường Yên. Tên gọi Trường Yên hay Trường An hay Tràng An đều có nghĩa là muôn đời bình yên. Vì vậy mà liên hoan lớn nhất vùng này cũng được mang tên là tiệc tùng Trường Yên. Tuy nhiên, do địa điểm phủ Trường Yên lâu nay chỉ còn là tên của một xã nên khoảng trống liên hoan đã vượt ra ngoài khoanh vùng phạm vi tên gọi. Ngày 21/11/2016, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Ngọc Thiện đã ký ban hành Quyết định về việc kiểm soát và điều chỉnh tên gọi di sản văn hóa truyền thống phi vật thể “ Lễ hội Trường Yên ” trong Danh mục di sản văn hóa truyền thống phi vật thể vương quốc trở thành tên Lễ hội Hoa Lư. [ 3 ]

Lễ hội Hoa Lư còn có tên là lễ hội cờ lau vì có màn diễn tái hiện cảnh Đinh Bộ Lĩnh với trò chơi “Cờ lau tập trận” hay lễ hội Đinh Lê vì không gian trọng tâm của lễ hội diễn ra ở các di tích đền Vua Đinh Tiên Hoàng và đền Vua Lê Đại Hành thuộc cố đô Hoa Lư.

Lễ hội Hoa Lư là di sản văn hóa truyền thống phi vật thể cấp vương quốc. Là một trong những liên hoan lớn nhất ở Tỉnh Ninh Bình nói riêng và ở Nước Ta nói chung, hiện đang được ý kiến đề nghị tổ chức triển khai theo nghi thức Nhà nước với vai trò là ngày Quốc lễ .Lễ hội truyền thống cuội nguồn Hoa Lư có quy mô lớn nhất vào những năm có số hàng đơn vị chức năng là 8 vì gắn với sự kiện Đinh Bộ Lĩnh đăng quang Hoàng đế và lập đô ở Hoa Lư. Lễ hội được mở vào mùa xuân, hoàn toàn có thể vào ngày sinh của Đinh Bộ Lĩnh ( 15/2 âm lịch ), hoặc đầu tháng 3 mở màn từ 6/3 đến 10/3 âm lịch ( Tương truyền, ngày 10/3 là ngày Đinh Bộ Lĩnh lên ngôi Hoàng đế, ngày 8/3 là ngày mất của vua Lê Đại Hành ). [ 4 ]Nhắc đến tiệc tùng Hoa Lư ở phủ Trường Yên xưa dân gian có câu : [ 5 ]

“Ai là con cháu rồng tiên

Tháng Ba mở hội Trường Yên thì về”.

Phần lễ gồm có : Lễ Open đền, Lễ rước nước, Lễ dâng hương, Lễ rước lửa, Lễ mộc dục, Lễ tiến phẩm, Lễ rước kiệu, Lễ hội hoa đăng .

Lễ mộc dục[sửa|sửa mã nguồn]

Lễ mộc dục là lễ tắm tượng thần. Lễ này thường được triển khai vào nửa đêm hôm trước ngày khai hội. Trước khi thực thi việc tắm tượng ( vệ sinh tượng thờ ) phải làm lễ cáo thần. Sau lễ mộc dục là tế gia quan ( mặc áo, đội mũ cho tượng thần ). Đối với những vị quan đại thần nhà Đinh, Tiền Lê không có tượng mà chỉ có bài vị ( thần vị ) thì áo mũ đặt lên ngai. Sau đó tượng thần ( hay thần vị, hoặc có khi chỉ là áo mũ ) đặt lên kiệu, chuẩn bị sẵn sàng cho đám rước thần sáng ngày khai hội .

Lễ Open đền[sửa|sửa mã nguồn]

Lễ Open đền được diễn ra ở 2 đền Vua Đinh Tiên Hoàng và đền Vua Lê Đại Hành trước thời hạn diễn ra liên hoan 1 ngày. [ 6 ] Sau lễ Open đền, hành khách thập phương được ra vào trong suốt thời hạn diễn ra liên hoan mà không phải xuất trình vé vào cổng như ngày thường .

Lễ rước nước[sửa|sửa mã nguồn]

Lễ rước nước được mở màn từ 5-6 giờ sáng, Đoàn người khởi hành từ đền Vua Đinh Tiên Hoàng, đến bến sông Hoàng Long thì dừng lại lấy nước vào ché đem về đền. Cuộc rước được sẵn sàng chuẩn bị khá công phu. Trước ngày khai hội, ở sông Hoàng Long chọn một cây tre lớn. Trên ngọn tre có treo một dải phướn màu vàng, ghi lời chú. Nội dung những lời chú đại lược là Thần dân, con cháu trăm họ luôn nhớ ơn rồng vàng ở sông này đã tương hỗ vị Hoàng Đế nhà Đinh ; Cầu mong thần sông giữ cho dòng nước mát hiền hoà, phù trợ cho dân tránh mọi điều ác dữ … [ 7 ] [ 8 ] Đoàn rước đi theo thứ tự đứng vị trí số 1 là những người mang cờ ngũ sắc những loại, đi hàng đôi. Kế tiếp là phường nhạc bát âm, phường trống. Tiếp đến là một kiệu bát cống lớn có hương án do tám nam người trẻ tuổi trong phục trang lính tráng nhà Đinh xưa khoẻ mạnh khiêng, tiếp theo là những vị quan khách, đại biểu TW, địa phương. Rồi tiếp đến là những kiệu bát cống có tán do những thiếu nữ mang lễ vật. Đoàn người đi sau là những bô lão, những đội tế nữ quan của nhiều địa phương xa gần, nhân dân và hành khách .Lễ rước nước từ sông Hoàng Long được tổ chức triển khai tế lễ rất là trang nghiêm, tôn kính ; bộc lộ của mối liên hệ mật thiết, hữu cơ giữa quá khứ, hiện tại và tương lai của cả hội đồng, nó bao hàm những yếu tố : linh khí núi sông, tâm thức dân gian về cội nguồn quốc gia, dân tộc bản địa, theo đạo lý : “ Uống nước nhớ nguồn ”. Phần độc lạ và rực rỡ nhất của lễ rước nước là màn múa rồng trên sông Hoàng Long của những đoàn thuyền .

Lễ rước lửa[sửa|sửa mã nguồn]

Đây là một nghi thức triển khai ở 2 đền thờ Vua Đinh, hành trình dài khởi đầu từ nơi ông sinh ra và kết thúc tại nơi ông lên ngôi Hoàng đế, bộc lộ sự liên kết giữa mạch nguồn tuổi thơ của vị anh hùng dân tộc bản địa đến khi trưởng xây dựng lên sự nghiệp thống nhất giang sơn .

Ngọn lửa thiêng được rước từ đền thờ Đinh Bộ Lĩnh ở xã Gia Phương, Gia Viễn (Ninh Bình). Đoàn rước đuốc tiến hành dâng hương, cúng tế trời đất và tiến hành các nghi lễ xin lửa rồi diễu hành trên đường Vua Đinh tiến về Đền Vua Đinh Tiên Hoàng, tại xã Trường Yên, huyện Hoa Lư để thắp sáng, truyền lửa thiêng trong thời kỳ diễn ra lễ hội.

Từ cố đô Hoa Lư, ngọn lửa thiêng lại được rước về những di tích lịch sử khác thờ Vua Đinh, Vua Lê và những vị tướng thời Đinh, Tiền Lê. Cũng tại tiệc tùng Trường Yên, Ngọn lửa thiêng còn được rước từ đền thờ vua Đinh Tiên Hoàng về tượng đài Lý Thái Tổ, Q. Hoàn Kiếm, TP.HN để khai mạc 1 số ít sự kiện văn hóa truyền thống, thể thao khác. [ 9 ]

Lễ tế chính[sửa|sửa mã nguồn]

Ngay sau khi đoàn rước nước trở lại sân khấu TT liên hoan, sau nghi thức thả rồng bay thì khởi điểm phần lễ tế tại 2 đền Vua Đinh, Vua Lê. Phần tế có sự tham gia của nhiều đoàn theo lịch ĐK. Các đoàn rước kiệu và chân nhang từ những di tích lịch sử thờ những danh nhân thời Đinh – Lê sẽ tham gia rước kiệu về 2 đền, hầu hết những đoàn ở cự ly xa phải rước trên xe tiệc tùng tiến về Hoa Lư. Lễ tế được thực thi sau đó cả ban ngày và đêm hôm ở cả đền vua Đinh và vua Lê với nội dung ca tụng công đức của hai vị vua, sen kẽ đó hành khách vào thắp hương tưởng niệm. Tham gia lễ tế có nhiều đoàn trong vùng và cả những nơi khác có đền thờ 2 Vua Đinh Tiên Hoàng, Lê Đại Hành cũng rước kiệu về dự lễ .

Lễ tiến phẩm[sửa|sửa mã nguồn]

Lễ tiến phẩm, hay lễ dâng đồ cúng ở Lễ hội Trường Yên được triển khai lồng ghép cùng lễ tế của những đoàn. Ngoài ra còn có phần thi mâm ngũ quả tiến vua chọn ra những mâm ngũ quả xuất sắc tiến dâng trong những đền .

Lễ rước kiệu[sửa|sửa mã nguồn]

Lễ rước kiệu được tổ chức triển khai từ những di tích lịch sử thời Đinh – Tiền Lê trong vùng về tới cố đô Hoa Lư để tham gia liên hoan Trường Yên. Tùy theo cự ly xa hay gần mà đoàn rước kiệu đi bộ hoặc rước xe hoa rồi diễu hành hướng về cố đô Hoa Lư. Đây là nghi lễ có đặc thù liên kết tâm linh giữa những di tích lịch sử thời Đinh Lê với nhau và với TT cố đô Hoa Lư .

Lễ hội hoa đăng[sửa|sửa mã nguồn]

Lễ hội hoa đăng do Giáo hội Phật giáo tỉnh Tỉnh Ninh Bình, cùng với những Tăng Ni, Phật tử triển khai. Hoa Lư xưa là TT phật giáo dưới thời Đinh, Tiền Lê, Lý và ngày này vẫn còn rất nhiều chùa cổ còn sống sót trong khu vực này. Sau màn lễ cầu siêu, vào thời gian 19 h tối trên bến sông Sào Khê sát quảng trưởng cố đô, những phật tử cùng triển khai nghi lễ và thả hoa đăng xuống dòng sông này. Hoa đăng có nghĩa là đèn hoa. Lễ hội Hoa đăng là liên hoan thắp đèn được trang trí bằng những chiếc đèn hoa. Lễ hội Hoa đăng nhằm mục đích mục tiêu tôn vinh những giá trị niềm tin, giá trị tâm linh và văn hóa truyền thống của người cố đô vào những ngày lễ lớn. Lễ hội Hoa đăng vừa ấm cúng, nghệ thuật và thẩm mỹ, giàu truyền thống cuội nguồn vừa mang lại giá trị tâm linh mở màn cho một năm mới tốt đẹp .Nghi lễ này biểu lộ lòng hiếu kính hướng về cửu huyền thất tổ, tình yêu nước, sự tri ân hướng về những thế hệ cha ông đã quyết tử xương máu để bảo vệ chủ quyền lãnh thổ nước nhà. Đây cũng là sự bộc lộ lòng trắc ẩn so với vong linh những người đã quyết tử vì quốc gia. Nghi lễ thường kết thúc vào 23 h tối cùng ngày. [ 10 ]
Phần hội có những game show dân gian rực rỡ như cờ lau tập trận, đua thuyền, múa gậy, cờ người, xếp chữ, ném còn, thi hát chèo, vật, viết chữ nho. v .. Ngoài những game show ở những tiệc tùng dân gian Nước Ta khác. Lễ hội Hoa Lư có 1 số ít game show hội đặc trưng, tiêu biểu vượt trội như :

Khai mạc tiệc tùng[sửa|sửa mã nguồn]

Đây là màn diễn sân khấu đương đại để khai mạc tiệc tùng và truyền hình trực tiếp. Sau lời trình làng đại biểu, diễn văn khai mạc, phát biểu của những vị chỉ huy Trung ương và địa phương là màn trống hội Hoa Lư, những màn diễn tái hiện lịch sử dân tộc trọng đại diễn ra tại kinh đô Hoa Lư xưa như : sự kiện lên ngôi nhà vua của Đinh Bộ Lĩnh và Lê Hoàn ; đánh thắng giặc Tống ; dời đô về Thăng Long do Nhà hát Chèo Tỉnh Ninh Bình thực thi và kết thúc là màn thả rồng bay lên cho tới hết buổi sáng khai mạc .

Cờ lau tập trận[sửa|sửa mã nguồn]

Cờ lau tập trận là trò diễn dân gian nhằm mục đích diễn đạt lại những buổi tập dượt, rèn luyện của người anh hùng Đinh Bộ Lĩnh tuổi niên thiếu. Tham gia màn diễn trò Cờ lau tập trận gồm 60 em thiếu niên 13-15 tuổi. Em khôi ngô nhất được chọn đóng Đinh Bộ Lĩnh, đội mũ bình thiên bằng rơm, tay cầm bông lau có tán vàng, tán tía. Quân Thung Lau, Thung Lá có chiêng, trống cái, thanh la, đứng hai bên múa hát đối đáp và diễn cảnh vua Đinh cầm cờ lau tập trận. Hội diễn biểu lộ ý chí của Đinh Bộ Lĩnh và ba quân .

Xếp chữ Tỉnh Thái Bình[sửa|sửa mã nguồn]

Màn diễn xếp chữ Tỉnh Thái Bình để tưởng niệm niên hiệu mà vua Đinh Tiên Hoàng đặt khi lên ngôi, đây cũng là tên gọi của đồng xu tiền Tỉnh Thái Bình tiên phong ở Nước Ta. Tham gia màn này có 120 thiếu nữ mặc áo tứ thân màu xanh, tay cầm cờ, theo nhịp trống giục 3 tiếng một mà chạy kéo chữ. Hàng thứ nhất kéo chữ Thái, chạy vòng lên phía trước kéo xuống thành nét ” thanh “, rồi lại vòng lên phía tay trái kéo xuống thành nét ” mác “, ở đầu cuối chạy vòng lên phía tay phải kéo xuống tạo thành nét ” chấm “. Vậy là thành chữ ” Thái “. Trong khi đó, ở hàng thứ 2, những em chạy và kéo chữ ” Bình “. Cả hai hàng hạ cờ làm nổi rõ hai chữ ” Thái bình ” .

Các sự kiện hưởng ứng[sửa|sửa mã nguồn]

Các sự kiện hưởng ứng, chào mừng liên hoan Trường Yên diễn ra rộng khắp tỉnh Tỉnh Ninh Bình, đặc biệt quan trọng là ở thành phố Tỉnh Ninh Bình và những huyện Nho Quan, Gia Viễn, Hoa Lư .

Người đẹp Hoa Lư[sửa|sửa mã nguồn]

Cuộc thi ” Người đẹp Hoa Lư ” là cuộc thi vẻ đẹp lớn nhất tỉnh Tỉnh Ninh Bình dành cho những thí sinh nữ quê Tỉnh Ninh Bình hoặc thao tác tại Tỉnh Ninh Bình. Các vòng loại đã diễn ra trước đó, vòng chung kết thường diễn ra vào dịp liên hoan Hoa Lư. Từ năm 2018, cuộc thi lấy tên là ” Người đẹp Hoa Lư “Nhiều khuôn mặt thành đạt từng trải qua cuộc thi người mẫu kinh đô Hoa Lư như : Nguyễn Mai Thu, Phạm Thùy Dương, Bùi Thị Thu 2006 ; Lê Thị Hằng, Lê Thị Thuỳ Linh, Bùi Thị Loan 2007 ; Bùi Thị Bích Ngọc, Đinh Thị Thu Hằng, Hoàng Thị Thu Hằng 2008 ; Phạm Thị Mỹ Huyền, Trịnh Thị Vân Giang, Vũ Thị Lan Anh 2018 ; Nguyễn Thùy Trang, Bùi Thị Thanh, Dương Thị Thanh Hằng 2019 … [ 11 ] [ 12 ]

Hội thi hát chèo[sửa|sửa mã nguồn]

Là cái nôi sản sinh nghệ thuật sân khấu chèo và tuồng, vào dịp lễ hội Hoa Lư, hội thi hát chèo do nhà hát Chèo Ninh Bình tổ chức diễn ra với sự tham gia của nhiều cá nhân, các đoàn nghệ thuật trong vùng. Riêng sự kiện dời đô và màn trống hội Thăng Long thường do nhà hát Chèo Hà Nội đảm nhiệm.

Cúp bóng chuyền Hoa Lư[sửa|sửa mã nguồn]

Giải bóng chuyền cúp Hoa Lư là một trong những sự kiện thể thao lớn diễn ra thường niên để chào mừng tiệc tùng Hoa Lư. Đây là giải tranh tài bóng chuyền trong mạng lưới hệ thống những giải đấu bóng chuyền Nước Ta dành cho những câu lạc bộ bóng chuyền tham gia giải vô địch vương quốc có thành tích tốt nhất. Giải do Liên đoàn bóng chuyền Nước Ta và tỉnh Tỉnh Ninh Bình ( thường phối hợp với một nhà hỗ trợ vốn ) đăng cai tổ chức triển khai từ năm 2004. Tính đến mùa giải năm 2018, giải đã có 12 lần được tổ chức triển khai. 2 đội Nam Tràng An Ninh Bình và Nữ tin tức Liên Việt PostBank đang nắm giữ thành tích tốt nhất với 5 và 4 lần đoạt chức vô địch Giải bóng chuyền cúp Hoa Lư .

Quảng bá du lịch[sửa|sửa mã nguồn]

Lễ hội Hoa Lư là dịp để tiếp thị du lịch Tỉnh Ninh Bình. Hàng năm, tại thời kỳ diễn ra liên hoan thường có những hội thảo chiến lược, triển lãm về du lịch diễn ra tại trung tâm vui chơi quảng trường cố đô Hoa Lư và TT thành phố Tỉnh Ninh Bình .

• Triển lãm ảnh nghệ thuật “Non nước Ninh Bình”
• Trưng bày hình ảnh, hiện vật về kinh đô Hoa Lư
• Trưng bày, giới thiệu về sản phẩm làng nghề và đặc sản Ninh Bình.

Các giải đấu thể thao[sửa|sửa mã nguồn]

• Hội thi vật dân tộc,
• Hội thi chèo thuyền,
• Hội thi kéo co,
• Hội thi cờ người, chọi gà,
• Giải bóng chuyền nam.

Các sự kiện văn hóa truyền thống khác[sửa|sửa mã nguồn]

• Hội trại thanh niên,
• Giao lưu nghệ thuật quần chúng,
• Biểu diễn nghệ thuật chuyên nghiệp,
• Biểu diễn trống hội và cồng chiêng,

Đề nghị tăng cấp thành quốc lễ[sửa|sửa mã nguồn]

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

Source: https://ladyfirst.vn
Category: ẨM THỰC