Đồ mã – Wikipedia tiếng Việt

Đồ cúng vàng mã hình ngôi nhà theo ý niệm trần sao âm vậy

Tiền âm phủ (còn gọi là tiền địa phủ, tiền vàng bạc, Tiền vàng mã) gọi tắt là vàng mã là một loại giấy kích thước và trang trí giống (hoặc gần giống) như giấy bạc thật, được dùng để cúng bái trong các dịp ma chay, đám giỗ, cúng tế, làm lễ chùa. Theo quan niệm của những người còn sống, những người đã chết được đưa xuống cõi âm, một nơi giống với cõi dương. Những người ở cõi âm đều sinh hoạt giống như trên dương thế và họ cũng cần có những vật dụng dành cho cuộc sống.

Hóa vàng

Một người phụ nữ Hà Nội đang hóa vàng

Để hoàn toàn có thể gửi tiền, vật dụng cho người ở âm tính, người ta đốt tiền âm phủ và nhiều loại vàng mã khác như đồ vật thường dùng, sau này biến tấu thêm nhà, xe, máy tính, ti vi, điện thoại thông minh, quần áo …. Nhiều người tin là người âm tính được đốt càng nhiều tiền âm phủ thì sẽ có càng nhiều tiền để tiêu và trở nên phong phú ở dưới âm tính và khi họ trở nên giàu sang thì sẽ phù hộ nhiều hơn cho người sống trở nên phát lộc, làm ăn phát đạt hơn. Tuy nhiên cái chính của việc đốt tiền âm phủ là biểu lộ sự chăm sóc, mối thâm tình sâu đậm với người đã khuất .Tại Nước Ta có nhiều công ty sản xuất và in tiền âm phủ để bán ra thị trường. Đây là một loại sản phẩm & hàng hóa được bán rất chạy vào những dịp lễ, Tết .
Tục đốt vàng mã có nguồn gốc từ Trung Quốc, Open trong đám tang của người xưa. Vào thời nhà Tần ( thế kỉ 2 ), nhiều quý tộc Trung Hoa có thói quen tùy táng theo người chết bằng bạch ngọc cùng nhiều vật phẩm quý giá khác và tăng trưởng cực thịnh dưới thời nhà Đường ( 618 – 907 ) .Người Ai Cập cổ đại ( khoảng chừng năm 3100 – 30 TCN ), với ý niệm chết là mở màn cho đời sống dưới âm phủ sau đó nên trong triều đại của mình, những pharaoh Ai Cập đã ra công kiến thiết xây dựng những kim tự tháp nguy nga, trang trọng để ướp xác mình và chôn theo vàng bạc, châu báu, những hoàng phi, cung tần mỹ nữ của mình với mục tiêu liên tục tận hưởng đời sống sung túc về vật chất sau khi chết trong âm tính .Từ thời nhà Hạ khoảng chừng năm 2205 TCN, người Trung Quốc mới có tục làm đồ đất, đồ gỗ chôn theo người chết. Nhưng đến đời nhà Chu ( 1.122 TCN ), họ lại có tục tuẫn táng, chôn sống vợ con, bộ hạ, vật phẩm thương mến của vua, những quan lớn khi những người này chết .Về sau, thấy lệ tuẫn táng là vô nhân đạo nên người Trung Quốc lại chế ra người gỗ, người cỏ để chôn thay người thật. Tục chôn người gỗ, người cỏ này vẫn gây nên nhiều ác cảm, phẫn nộ trong lòng những nhà Nho nổi tiếng như Khổng Tử, Mạnh Tử. Trong Kinh Lễ, đức Khổng Tử ( 551 – 479 TCN, người khai sáng Nho giáo, triết gia lỗi lạc bậc nhất Trung Quốc và châu Á thời cổ ) quở rằng : ” Ai bày ra hình nhơn thế mạng để chôn theo người chết đó là kẻ bất nhân “. Thầy Mạnh Tử ( 372 – 289 TCN, nhà Nho và triết gia vĩ đại thứ hai Trung Quốc, chỉ sau Khổng Tử ), cũng nói : ” Ai làm ra Bồ nhìn con gỗ bởi cái lệ chôn sống người, là kẻ tuyệt tự ” .Đến thời nhà Hán ( 206 TCN-220 SCN ), do sự phản đối của những bậc thầy Nho giáo nêu trên mà lệ tuẫn táng được bãi bỏ nhưng người ta vẫn chôn sống những món đồ ăn mặc, hành dùng của người chết, ngoài những còn có thêm một phong tục khác là làm nhà mồ để người thân trong gia đình người chết ra ấp mộ, làm phỗng đá quanh nhà mồ .Khi Tần Thủy Hoàng ( 259 – 210 TCN ) lên ngôi nhà vua ( 221 – 210 TCN ), nhận thấy việc này quá tiêu tốn lãng phí nên đã ra sắc lệnh cấm tùy táng bằng hiện vật thật. Thay vào đó là nghi thức tượng trưng, tùy táng bằng tiền giả, vàng giả … ( làm bằng giấy ). Tục này tăng trưởng cực thịnh vào thời Đường ( thế kỉ 7 ) và mở màn lưu truyền vào Nước Ta. Như vậy hoàn toàn có thể thấy, ý nghĩa bắt đầu của tục đốt vàng mã rất nhân văn, nhằm mục đích tránh sự tiêu tốn lãng phí của cải .Cho đến thời nhà Hán, người Trung Quốc đã bỏ lệ tuẫn táng ( chôn người sống theo người chết ) rất bất nhân ; tuy nhiên họ vẫn còn tục tùy táng : chôn sống những món đồ ăn mặc, hành dùng của người chết, làm nhà mồ để người thân trong gia đình người chết ra ấp mộ, làm phỗng đá. Từ đời Đường, người Trung Quốc mới chế ra giấy vàng mã để thay cho những hình nhân, vật phẩm thật, đồ mã chôn theo người chết khi có tang ma .Câu chuyện sản xuất vàng mã xuất phát từ việc chế ra giấy. Đời Hán, vua Hòa Đế hiệu Nguyên Hưng năm đầu ( 105 Sau Công nguyên ), ông Thái Lĩnh lấy vỏ cây dó và rẻ rách nát, lưới rách nát đem chế ra giấy. Đời Đường ( khởi đầu từ năm 618 ), ông Vương Dũ dùng giấy chế ra vàng bạc, quần áo … bằng đồ giấy để cúng rồi đốt đi để thay thế sửa chữa cho vàng bạc và vật dụng thật trong khi tang ma, tế lễ .
Năm Khai Nguyên thứ 26 ( năm 738 ), vua Đường Huyền Tông ( 685 – 762 ) ra sắc dụ được cho phép dùng tiền giấy thay cho tiền thật trong việc cúng tế, cầu siêu … Như vậy, hoàn toàn có thể nói Vương Dũ chính là thủy tổ nghề vàng mã .Ngoài giấy tiền vàng bạc cùng những loại giấy khác, người Trung Quốc thời đó còn chế ra những loại hình nhân thế mạng cho vợ hầu, con cháu, tôi tớ, cửa nhà, xe cộ, đồ vật, đồ vật, áo quần, lục súc … và hàng trăm vật khác làm bằng giấy. Các loại đồ vàng mã gọi chung là minh khí này liên tục Open, làm cho nhân dân đua nhau chuộng đồ mã .Đến đời vua Đường Đại Tông ( 726 – 779 ) ( năm 762 ), khi Phật giáo đang cực thịnh ở Trung Quốc, nhân ngày lễ Vu Lan, một nhà sư Phật giáo muốn khuyến khích người dân theo Phật nên tâu với vua ra lệnh cho người dân đốt nhiều vàng mã để kính biếu gia tiên trong ngày này. Không lâu sau, chiếu chỉ của vua lại bị chư tăng Phật giáo công kích kinh hoàng vì đốt vàng mã vào ngày rằm tháng 7 đã làm mất đi ý nghĩa thật sự ngày lễ Vu Lan .Trước sự phản đối của chư Tăng, người dân Trung Quốc tỉnh ngộ bỏ vàng mã nên nghề vàng mã dần suy thoái và khủng hoảng. Hậu duệ của Vương Dũ là Vương Luân bị thất nghiệp đã nghĩ kế làm người chết sống lại để người đời tin cậy là nhờ hối lộ vàng mã mà thần thánh cho mình được Phục hồi. Kể từ đó, nghề vàng mã lại phục hưng, người dân Trung Quốc liên tục dùng vàng mã để đốt cho linh hồn những gia tiên và thiên, địa, quỷ, thần trong tam, tứ phủ khi ma chay, tế lễ … ( Tam tứ phủ là tín ngưỡng dân gian ở Nước Ta và nhiều nước châu Á, thờ những vị đứng đầu và những quan quản lý trời-đất-nước và địa phủ để cầu xin tài lộc, sức khỏe thể chất trong đời sống hiện tại ) .Sách Trực Ngôn Cảnh Giác của Trung Hoa kể lại rằng Vương Luân là dòng dõi của Vương Dũ, vì không muốn nghề nghiệp gia truyền làm vàng mã bị mai một, nên nỗ lực rất là để chấn hưng nghề làm đồ mã, bèn lập mưu với người bạn thân, lên kế hoạch bí hiểm ngất xỉu, bằng cách để người bạn thân đó vờ vịt đau ốm cho mọi người biết, khoảng chừng vài ngày sau Vương Luân loan tin người bạn thân đã qua đời, sau đó khâm liệm bỏ vào quan tài chờ ngày an táng. Nhưng thực sự thì người bạn của Vương Luân vẫn còn sống, tuy ở trong quan tài nhưng vẫn có lỗ trống ở dưới đáy để thở và đưa thức ăn vào. Đến ngày đưa đám tang, trong khi lễ nhạc linh đình, phúng điếu rộn rịp, Vương Luân đem giấy tiền vàng mã và những vật dụng bằng giấy như nhà cửa, áo quần và hình nhân thế mạng, đích thân làm lễ cúng tế để cầu nguyện cho người bạn thân. Sau đó ông ta đốt hết giấy tiền vàng mã và hình nhân thế mạng .

Khi đốt xong thì quan tài tự nhiên rung động, ai nấy đều mục kích rõ ràng, vội cùng nhau mở nắp quan tài ra. Người bạn thân của Vương Luân quả nhiên sống lại, đến trước mặt Vương Luân phủ phục xuống đất cảm tạ và thuật lại cho mọi người nghe rằng chư vị thần dưới âm đã nhận được vàng mã và hình nhân thế mạng nên thả hồn ông ta trở về cõi trần, nên ông ta mới được sống lại.

Mọi người đều tin là thật và tin tức được loan truyền thoáng đãng trong dân gian, nên đồ mã của Vương Luân sau đó lại được hưng thịnh như xưa. Nhờ thế những nhà buôn đồ mã lại làm giàu một cách nhanh gọn và thông dụng sang những nước chư hầu để tiêu thụ, trong đó có Nước Ta. Sau này do sự cạnh tranh đối đầu nghề nghiệp, nên người bạn thân đã bật mý mưu kế gian xảo của Vương Luân và vì vậy ngày này tất cả chúng ta mới biết lai lịch việc này .Vàng mã đã được tăng trưởng bởi người Trung Quốc tân tiến và trên khắp Đông Á, Nam Á và Khu vực Đông Nam Á ( như : Nhật Bản, xứ sở của những nụ cười thân thiện, Ấn Độ, Triều Tiên, Nước Ta, Mông Cổ … ) từ cuối thế kỷ 19. Từ đầu thế kỷ 20 có sự tương đương với loại tiền thương mại nhỏ thuộc loại được phát hành bởi những doanh nghiệp trên khắp Trung Quốc cho đến khi giành độc lập giữa những năm 1940 .Tục lệ đốt vàng mã này tác động ảnh hưởng sâu đậm vào nước ta, từ vua chúa đến thứ dân. Vụ đốt vàng mã lớn nhất Nước Ta vào đầu thế kỷ 20 là trong đám tang của Vua Khải Định, băng hà vào ngày 25 tháng 11, năm 1925, triều đình Huế đã làm nguyên cả ngôi điện Kiến Trung bằng giấy thật lớn và nhiều loại vật dụng của vua như ngự liễn, long xa, tàn kiệu, v.v… để đốt theo vua .
Cố đại lão Hòa thượng Thích Tố Liên ( 1903 – 1977 ) là một tu sĩ Phật giáo có nhiều công lao trong trào lưu chấn hưng Phật giáo, đưa Phật giáo Nước Ta hòa nhập với Phật giáo Thế giới quy trình tiến độ giữa thế kỷ 20. Năm 1951, ông là sáng lập viên kiêm Tổng thư ký của Tổng hội Phật giáo Nước Ta, tổ chức triển khai thống nhất Phật giáo toàn nước, tiền thân của Giáo hội Phật giáo thống nhất Nước Ta sau này .Bài tuyên truyền tiêu diệt vàng mã ” Nguyên nhân tục lệ đốt vàng mã ” của hòa thượng Tố Liên được đăng trên báo Đuốc Tuệ ( cơ quan ngôn luận của Hội Phật giáo Bắc Kỳ thời trước Cách mạng tháng Tám ) số ra năm 1952. Bài viết sinh ra trong toàn cảnh trào lưu chấn hưng Phật giáo đầu thế kỷ 20 của những cao tăng và cư sĩ tri thức với mục tiêu vô hiệu những đám mây mê tín dị đoan dị đoan, làm cho khung trời văn hóa truyền thống Phật giáo Nước Ta trở nên trong sáng hơn .Hòa thượng Thích Gia Quang, Phó quản trị Hội đồng Trị sự Giáo hội Phật giáo Nước Ta chứng minh và khẳng định tục đốt vàng mã không có trong Phật giáo Nước Ta. Việc ra văn bản là góp thêm phần khẳng định chắc chắn một lần nữa quan điểm này, đồng thời mang đặc thù nhắc nhở, thầy trụ trì những chùa phổ cập cho người dân hiểu rõ hơn, tường tận hơn để hạn chế và từ từ đi đến từ bỏ tục đốt vàng mã. Không đốt vàng mã trong những cơ sở thờ tự, tín ngưỡng thờ Phật đó cũng là chủ trương của Giáo hội Phật giáo Nước Ta .” Hiện, còn một bộ phận người nghèo nàn, túng thiếu, cơm gạo không đủ ăn. Trong khi đó, không ít người bỏ ra rất nhiều tiền để đốt vàng mã. Đây là điều bất hài hòa và hợp lý “, Hòa thượng Thích Thanh Nhiễu, trụ trì chùa Quán Sứ, Phó quản trị thường trực Hội đồng trị sự Giáo hội Phật giáo Nước Ta nhấn mạnh vấn đề .Trụ trì chùa Quán Sứ cũng khẳng định chắc chắn : Một mình nhà chùa không hề ngăn được người dân mang vàng mã đến chùa cúng và đốt. Chính vì thế, những cơ quan quản trị nhà nước, những tỉnh, thành phải cùng vào cuộc, trong đó phải làm từ gốc của yếu tố là việc sản xuất, kinh doanh vàng mã …Thượng tọa Thích Nhật Từ, Phó Trưởng ban Phật giáo Quốc tế – Trung ương Giáo hội Phật giáo Nước Ta chỉ rõ : Về thực chất, đạo Phật không khuyến khích tập tục đốt vàng mã. Việc ngừng những hoạt động giải trí mê tín dị đoan dị đoan, trong đó có việc đốt vàng mã là điều thiết yếu. Đã đến lúc không nên để tập tục này liên tục diễn ra trong những cơ sở thờ tự. Các tăng ni cần nêu cao ý thức vì việc này trái với Phật pháp …Thượng tọa Thích Thanh Duệ, Phó Trưởng ban Nghi lễ Trung ương Giáo hội Phật giáo Nước Ta khẳng định chắc chắn : ” Trong giáo lý nhà Phật không có việc đốt vàng mã cúng tế người chết. Quan điểm của đạo Phật trọn vẹn bác bỏ tục lệ mê tín dị đoan này. Phật giáo chỉ khuyên trong ngày Lễ vu-lan ( báo hiếu cha mẹ ) thì nên ăn chay niệm Phật để tưởng niệm. Và làm Lễ xá tội vong nhân ( cúng chúng sinh ) – cúng những vong hồn lưu lạc một mâm cỗ chay để bố thí siêu sinh. Đồng thời, trợ giúp những người nghèo khó chốn trần gian, ăn chay niệm Phật và phóng sinh tích đức để siêu độ vong linh ” .Thượng toạ Thích Thanh Nhã, trụ trì chùa Trấn Quốc ( Thành Phố Hà Nội ) cũng khẳng định chắc chắn : Kinh Phật không dạy đốt vàng mã cho người quá cố. Bản thân trụ trì cũng liên tục nhắc nhở Phật tử nên hạn chế đốt vàng mã. Theo ông thì nên dùng tiền mua vàng mã đốt để làm việc thiện cho đời sẽ tốt hơn rất nhiều .Đại đức Thích Thiện Hạnh, trụ trì chùa Vinh Phúc ( thôn Quang Độ, xã Văn Môn, huyện Yên Phong, Thành Phố Bắc Ninh ) cũng cho rằng, việc đốt vàng mã là mê tín dị đoan dị đoan và sai trọn vẹn. Đại đức Thích Thiện Hạnh lý giải : ” Chúng ta vẫn có câu : Dương sao âm vậy. Nhưng vàng mã của tất cả chúng ta về dưới đó có tiêu được không ? Quần áo tất cả chúng ta đốt về có vừa với kích cỡ của ông bà tất cả chúng ta nữa không ? Xe cộ, vật dụng … có được gửi đúng địa chỉ không ? Thành thực vấn đáp những câu hỏi đó cũng đủ thấy đốt vàng mã là mê tín dị đoan dị đoan, không hề tương thích hay có cơ sở. Nếu cha mẹ âm tính chỉ mong đợi ngày này để được miếng cơm, manh áo, căn nhà … thì những tháng ngày còn lại, tổ tiên ông bà, cha mẹ ăn, mặc, ngủ, nghỉ ở đâu ” .Các đại đức đều cho rằng : Người dương biết làm phúc, thì người âm dễ siêu thoát. Chúng ta nên lên chùa, thành tâm cầu nguyện hồi hướng tâm đức. Nếu có tiền để shopping vàng mã đốt cho cha mẹ, thì nên dùng tiền đó để san sẻ cho những người nghèo khó. Bởi ” Cứu một người dương gian bằng ngàn người âm phủ “. Còn cầu nguyện, chỉ cần tấm lòng thành, nếu không thành tâm thì làm gì cũng vô ích ” .Cổ tục đốt vàng mã đã có từ truyền kiếp, ăn sâu vào tâm thức của người dân Nước Ta nên rất khó từ bỏ trong một sớm một chiều. Tuy vậy, tất cả chúng ta nỗ lực nên hạn chế là tốt nhất .

Phố Hàng Mã[sửa|sửa mã nguồn]

Phố Hàng Mã có một lịch sử lâu đời là nơi bán các loại hàng mã. Theo tục lệ, những người chết ban đầu được chôn kèm những đồ tùy táng (đồ thật) nhưng sau người ta thấy việc đó tốn kém và lãng phí nên thay bằng các hình mô phỏng bằng giấy, tre, gỗ… đốt để thay thế.

Ngày xưa thì cung tiến xe ngựa, tiền giấy, người thế thân … giờ đây thì có nhà lầu, xe hơi, điện thoại di động … Trong tín ngưỡng dân gian của người Việt tin rằng trần sao âm vậy nên người sống thường mua những đồ mô phỏng ( hàng mã ) để cúng tiến cho người đã khuất .Ngày xưa còn có một phố Hàng Mã khác nữa, sau đã ghép vào phố Mã Mây giờ đây. Khi nếp sống văn minh càng chiếm lợi thế, những loại sản phẩm Giao hàng đám hiếu ở Mã Mây suy giảm và một phần chuyển về phố Hàng Mã giờ đây. Và Hàng Mã, cũng theo khuynh hướng đó, từ một con phố chuyên bán mặt hàng Giao hàng đám hiếu thì giờ thành phố bán đồ chơi và những loại sản phẩm trang trí .

Source: https://ladyfirst.vn
Category: GIÀY