Món ngon Hà thành trong ca dao, tục ngữ

Thủ đô Hà Nội từ lâu đã được bạn bè trong nước và quốc tế biết đến là mảnh đất nghìn năm văn hiến. Là nơi hội tụ, kết tinh, lan tỏa những món ăn ngon của mọi miền đất nước. Người Hà Nội tinh tế, tài hoa đã chắt lọc của ngon, vật lạ về đây, tạo nên một dấu ấn văn hóa ẩm thực rất riêng. Và không có gì quá ngạc nhiên, khi dấu ấn ẩm thực Hà Thành được tái hiện trong kho tàng văn học dân gian của người Việt qua những câu ca dao, tục ngữ vô cùng gần gũi, bình dị.

Thật hiếm nơi nào có nhiều tên phố, tên đường, tên làng gắn liền với những cái tên gợi “ hồn siêu thị nhà hàng ” như Hà Nội. Nào phố Chả Cá, Hàng Cháo, nào cốm làng Vòng, nào bưởi Phú Diễn, bánh cuốn Thanh Trì … Trải qua bao thăng trầm, biến cố của thời hạn, nhiều tên phố, tên làng chỉ cần nghe đến là người ta đã liên tưởng tới những món ăn đặc trưng của nơi đó và món ngon Hà Nội cứ thế đi vào ca dao tục ngữ với bao thân mật, trìu mến .
Cứ mỗi độ thu về Hà Nội lại nồng nàn hương cốm. Từ lâu cốm là loại quà đặc trưng của Hà Nội và được phần đông người dân Thủ đô yêu quý. Cốm mang trong mình mùi vị riêng của Hà Nội, từng hạt cốm dẻo thơm được gói trong lá sen, ăn cùng chuối trứng cuốc tạo nên một mùi vị mà bất kể ai đã chiêm ngưỡng và thưởng thức qua rồi cũng sẽ nhớ mãi .

“Cốm Vòng thơm mãi bàn tay

Đi xa Hà Nội nhớ ngày cốm thơm ”
Đất Thanh Trì, Hà Nội từ xưa đã nổi tiếng sản vật dồi dào. Người dân Thanh Trì cần mẫn, khéo tay đã làm ra được món ăn ngon nức tiếng xa gần đó chính là bánh cuốn Thanh Trì. Bánh được làm từ gạo gié cánh, gạo tám thơm, qua bàn tay điêu luyện của những bà, những mẹ được tráng mỏng mảnh như tờ giấy, vô cùng mềm dẻo, thơm ngon. Để nhấn mạnh vấn đề mùi vị của bánh cuốn ca dao có câu :
“ Thanh Trì có bánh cuốn ngon ,
Có gò ngũ Nhạc, có con sông Hồng ”
Mùa thu Hà Nội không chỉ có cốm Vòng, mùa thu Hà Nội còn là mùa của ốc, của cua đang vào độ béo, thịt chắc, ngọt ngon. Và đây cũng chính là thời gian mà người Hà Nội xưa thích chiêm ngưỡng và thưởng thức một bát “ bún sen Tứ Kỳ ”. Nằm ở phía đông-nam hồ Linh Đàm là hai làng Pháp Vân, Tứ Kỳ cùng thuộc vùng đất cổ của huyện Thanh Trì. Đất ruộng Pháp Vân sâu trũng, lắm cua nhiều ốc. Còn bún Tứ Kỳ lại có vị riêng rất đặc biệt quan trọng : thơm, dẻo, chắc và trong, khi “ ăn mát môi, trôi mát cổ ”. Buổi sáng ăn một bán bún ốc, bún riêu không chỉ để cho đỡ đói lòng mà còn để chiêm ngưỡng và thưởng thức cái mùi vị thanh nhã của món ăn đã được người dân tài hoa dày công phát minh sáng tạo để dâng hiến cho đời .
“ Bún ngon, bún mát Tứ Kỳ
Pháp Vân cua ốc đồn thì chẳng ngoa ”
Vào mỗi độ xuân sang khi đào mai đua nhau khoe sắc thì trên mâm cỗ ngày tết của người Hà Nội xưa thường có chả, nem là những món ăn sang trọng và quý phái. Ca dao đã ghi dấu vị thơm ngon đặc biệt quan trọng của đặc sản nổi tiếng chả Đài phố Nhổn :
“ Ai qua phố Nhổn, phố Lai ,
Dừng chân ăn miếng chả Đài thơm ngon ”
Còn trong những ngày thường thì người sành ăn lại tìm đến đặc sản nổi tiếng cá rô Đầm Sét, nổi tiếng thịt thơm, ngon, béo, từng trở thành sản vật tiến vua, chúa :
“ Vải Quang, húng Láng, ngổ Đầm

Cá rô đầm Sét, sâm cầm Hồ Tây”

Tương truyền rằng đầm Sét vốn là khúc sông Kim Ngưu trước kia có nối với Hồ Tây, khi nước chảy qua làng Sét thuộc xã Thịnh Liệt, Thanh Trì bị cạn lại thành một dải đầm lớn. Vào độ cuối thu khi lúa chín vàng rực trên những cánh đồng cũng là lúc cá rô căng tròn, béo vàng nhất trong năm và thịt cá có vị đậm, thơm ngon lạ kỳ. Cá rô hoàn toàn có thể chế biến thành nhiều món ngon : cá rô rán, cá rô kho om, cá rô hấp cơm nếp … Tuy nhiên ngon và đưa cơm nhất vẫn là món canh rau cải cá rô dân dã nhưng vô cùng mê hoặc, thanh mát, bổ dưỡng .
Ngoài những món ăn nổi tiếng, mảnh đất Hà thành còn mang trong mình nhiều sản vật tưởng chừng như rất mộc mạc thân quen và đời thường nhưng cũng mang đậm hương sắc thôn quê :
“ Dưa La, cà Láng, nem Báng, tương Bần, nước mắm Vạn Vân, cá rô đầm Sét
Vải Quang, húng Láng, ngổ Đầm, cá rô đầm Sét, sâm cầm hồ Tây .
Ổi Định Công, nhãn lồng làng Quang, vàng làng Tó, kéo vó Xóm Văn
Bằng vải, Bằng dưa, Linh cua, Tứ bún
Rau cải làng Tiếu chấm nước điếu cũng ngon
Cam canh, hồng Diến, cốm Vòng
Bán mít chợ Đông, bán hồng chợ Tây, bán mây chợ Huyện, bán quyến chợ Đào
Diêm quả đào, thuốc lào làng Nhót
Lĩnh Bưởi, lụa La, thêu hoa Ngũ Xã

Cỗ Dương Đanh, hành làng Nội, hội làng Lam, tàn làng Quán, hương án làng Đề”

Ẩm thực và nét văn hóa truyền thống ẩm thực của người Hà Nội Thủ Đô đã đi sâu vào đời sống con người, cũng như đi sâu vào những vật liệu dân gian như ca dao, tục ngữ …. một cách nhẹ nhàng, quen thuộc và thấm đượm tình cảm. Những câu ca dao, tục ngữ không chỉ lột tả được sự thi vị của món ngon Thành Phố Hà Nội mà còn là một tư liệu quý báu truyền lại cho nhiều thế hệ về sau để lưu giữ và lấy đó làm cốt lõi, bảo tồn và kiến thiết xây dựng nền văn hóa truyền thống của Thủ đô ngày một tăng trưởng hơn .

Quỳnh Trang

Source: https://ladyfirst.vn
Category: ẨM THỰC